تصویب برنامه ی آموزشی کارشناسی ارشد ناپیوسته مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان در شورای آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش کشور
با نظر شورای آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش کشور، و به همت انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، برنامه ی آموزشی کارشناسی ارشد ناپیوسته ی مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان تصویب شد. قبولی در آزمون ورودی مطابق ضوابط و مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد و افرادی می‌توانند در این رشته تحصیل کنند که فارغ‌التحصیل رشته مددکاری اجتماعی در مقطع کارشناسی باشد.
کودکان و نوجوانان به دلیل ویژگی خاص سنی‌شان نیازمند حمایت هستند. بر اساس آمار موجود بسیاری از آنان در سراسر دنیا، در خانواده‌های ناکارآمد و یا در شرایطی نامساعد زندگی می‌کنند که ضرورت حمایت از آنان را بیش از پیش آشکار می‌سازد. زندگی در شریط نامناسب علاوه بر اینکه منجر به از دست دادن دوران کودکی و نوجوانی می شود، در آینده نیز این افراد قادر به ساختن زندگی سالم برای خود و اطرافیانشان نیستند. اگرچه در این میان ممکن است افرادی وجود داشته باشند که در بزرگسالی زندگی سالمی را برای خود ایجاد کنند اما تعداد این افراد بسیار کم است. به همین دلیل ضروری است شرایطی فراهم شود که با مداخلات صحیح و به موقع امکان رشد همه جانبه ی کودکان و نوجوانان را به صورتی سالم فراهم آورد. در تمام دنیا مددکاران اجتماعی افرادی هستند که در این زمینه پس از دریافت آموزشهای ویژه به عنوان فردی که توانایی مداخله در این حوزه را دارند وارد عمل می شود. در حال حاضر در کشور برنامه‌های درسی مددکاری اجتماعی در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته، بر پایه مددکاری اجتماعی عمومی طراحی شده است و این در حالی است که فارغ‌التحصیلان مددکاری اجتماعی برای ارائه خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی به دانش و مهارت‌های بیشتری نیاز دارند. به همین سبب انجمن علمی مددکاری اجتماعی طرحی را با عنوان مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان به شورای آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش کشور ارائه نمود که پس از طی مراحل مربوطه و با تلاش و پشتکار، کارشناسی ارشد ناپیوسته مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان تصویب شد.
آنچه در طراحی این برنامه مد نظر قرار داده شده است، افزایش تقاضا برای فعالیت مددکاران اجتماعی در حوزه ی کودکان و نوجوانان است که بخشی از آن مربوط به قوانین و مقرراتی می شود که حضور مددکاران اجتماعی را در برخی حوزه ها ضروری می داند. به عنوان مثال بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب 1392 با اصلاحات 1394) و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، حضور مددکاران اجتماعی در فرایند رسیدگی در دادرسی اطفال و نوجوانان چه به عنوان مددکار اجتماعی و چه به عنوان مشاور دادگاه در خصوص اطفال و نوجوانان ناقض قوانین جزایی، مورد توجه خاص قرار گرفته است، علاوه بر این در لایحه حمایت از اطفال و نوجوانان نیز به مددکار اجتماعی به مثابه ضابط اجتماعی قوه قضاییه در خصوص اطفال و نوجوانان در معرض خطر و بزه‌دیده توجه شده است، سازمان بهزیستی کشور نیز در تمامی مراکز ارائه دهنده خدمات به کودکان و نوجوانان با نیازهای ویژه به مددکارانی نیاز دارد که از دانش و مهارت‌های لازم برای کار با کودکان و نوجوانان و سرپرستان قانونی و مراقبین آنان برخوردار باشند، آموزش و پرورش از دیگر حوزه‌های مهم در کار با کودکان و نوجوانان است که اخیراً در زمینه استفاده از مددکاران اجتماعی در مدارس شروع به برنامه‌ریزی نموده است. کودکان و نوجوانان و سرپرستان قانونی و مراقبین آنان یکی از گروه‌های هدف اصلی در حوزه مددکاری اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به شمار می‌روند و علاوه بر این مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم نهادی که ارائه دهنده خدمات به کودکان و نوجوانان هستند نیز به مددکار اجتماعی حرفه‌ای در این حوزه نیاز دارند. تمام این موارد به روشنی نشان می دهد که پرورش مددکاران اجتماعی دارای دانش و مهارت تخصصی در حوزه‌ی کودکان و نوجوانان بسیار دارای اهمیت است و لزوم آن در حال حاضر بیشتر از گذشته احساس می شود.
نگاهی اجمالی به سیر تحول رشته ی مددکاری اجتماعی در ایران نشان می دهد که این رشته در سال 1337 توسط خانم فرمانفرمائيان كه كارشناس امور اجتماعي سازمان ملل متحد بودند، با عنوان خدمات اجتماعی، در آموزشگاه عالي خدمات اجتماعي تهران آغاز شد و فارغ‌التحصيلان آن موفق به دريافت دانشنامه فوق‌ديپلم مي‌شدند. پس از 7 سال و در سال 1344 مدت تحصيل به چهار سال افزايش یافت و فارغ‌التحصيلان، درجه ليسانس خدمات اجتماعي را اخذ مي‌كردند. در سال 1349 دوره فوق‌ليسانس مددكاري اجتماعي با عنوان مديريت خدمات اجتماعي شكل گرفت. پس از انقلاب اسلامي ايران، نام آموزشگاه به دانشكده خدمات اجتماعی تغيير يافت. در این دوره تعليم و تربيت مددكاران اجتماعي در چارچوب گرايش خدمات اجتماعي در دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه علامه طباطبايي متمركز شد و انتخاب دانشجويان از طريق آزمون سراسري انجام گرفت.
در سال 1347 براي اولين بار خدمات اجتماعي به صورت سازمان يافته در مجموعه وظايف دولت در برنامه عمراني چهارم مطرح شد. در سال 1353 پس از تاسیس وزارت رفاه اجتماعي که در سال 1355 به وزارت بهداري و بهزيستي تغيير نام داد و فعاليت آن در قالب دو معاونت بهزيستي و دو دفتر امور خدمات توانبخشي و امور خدمات رفاهي ادامه يافت. به این ترتیب زمینه برای فعالیت مددکاران اجتماعی در چارچوب دولتی بیش از قبل فراهم شد. به دنبالِ افتتاح دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران در سال 1370، به دلیل نیازی که در جامعه احساس شده بود، ایجاد رشتۀ مددکاری اجتماعی جزء اهداف اصلی تشکیل این دانشگاه قرار گرفت و سرانجام مجوز اجرای آموزش مددکاری اجتماعی برای اولین بار در ایران، به عنوان یکی از رشته‌های شاخۀ پزشکی، برای این دانشگاه در تاریخ 4/7/72 صادر شد و از سال 1373 از طریق آزمون سراسری در مقطع کارشناسی دانشجو پذیرفت. طرح دورۀ کارشناسی ارشد ناپیوسته رشته مددکاری اجتماعی در سال 1376 تصویب شد و این دانشگاه از طریق آزمون تحصیلات تکمیلی گروه پزشکی سال 1377 در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته اقدام به جذب دانشجو نمود. در همین مسیر در سال 1384 دکتری تخصصی (PhD) مددکاری اجتماعی به تصویب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسید و یک سال بعد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به پذیرش دانشجو مقطع دکتری تخصصی (PhD) رشته مددکاری اجتماعی اقدام نمود. کارشناسی ارشد ناپیوسته مددکاری اجتماعی در ایران فاقد گرایش تخصصی است. در حالی که دروس محدودی در ارتباط با مددکاری اجتماعی کودکان در برنامه های درسی در مقطع کارشناسی مددکاری اجتماعی در ایران وجود دارد، اما برنامه درسی کارشناسی ارشد ناپیوسته مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان به طور اختصاصی تا کنون طراحی و اجرا نشده است و دروس ارائه شده نیز پاسخگوی نیازهای موجود نیست.
طی تعریف به عمل آمده، مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان یک رشته دانشگاهی و شاخه‌ای از مددکاری اجتماعی است که رشد و توانمندسازی افراد زیر 18 سال و ارتقا، توسعه، تغییر اجتماعی و انسجام اجتماعی به منظور تأمین بهزیستی کودکان و نوجوانان را مورد توجه قرار می‌دهد. اصول اصلی این رشته دانشگاهی مطابق با رشته مددکاری اجتماعی، عدالت اجتماعی، حقوق بشر و شهروندی، مسئولیت انسانی و احترام به تفاوت‌ها است. مددکاری اجتماعی کودک و نوجوان با تکیه بر نظریات مددکاری اجتماعی و علوم اجتماعی و همچنین مشارکت فعال کودکان و نوجوانان، خانواده و مراقبین اصلی آنها و سازمان‌ها و نهادها زمینه را برای رشد یکپارچه کودکان و نوجوانان فراهم می‌آورد.
همچنین لازم به توضیح است که اگرچه دانشگاه علمی کاربردی در قالب برنامه‌ای ناقص طی دوره‌ای دانشجویانی را برای آموزش در مقطع کاردانی مددکاری کودک پذیرش نمود اما سرفصل‌ها و محتوای دروس مبتنی بر مددکاری اجتماعی عمومی بوده است. ضمن اینکه فارغ‌التحصیلان این دوره‌ها صرفاً برای امور اجرایی و نه سیاستگذاری و برنامه ریزی تربیت می‌شوند.